Inmiddels doet de herfst weer zijn intrede, in de vorm van een verandering van kleuren in de natuur, bloemen die uitgebloeid zijn of juist gaan bloeien en lege groentebedden op de moestuin. Maar ook gevulde potten jam, klaar voor de verkoop, en – hopelijk – wat meer activiteiten binnenshuis zoals haken, breien, bakken en klussen aan meubeltjes.
Ook ben ik al weer druk bezig geweest met het zoeken naar een goed doel voor een deel van de jamopbrengst, met resultaat. En het beslissen welk baksel er aan de website zal worden toegevoegd. Ook eindelijk weer eens gestart met een nieuw dekentje op de pennen te zetten, want ik mis het breien wel.
En ik heb de 1e stap genomen met het opknappen van een oud kastje.
In de tuin
Purple Queen
perenboom
Trompetboom
Wat was het een rijk en overvloedig jaar als het aankomt op de fruitoogst, de bloemen en de planten. Heeft het te maken met het feit dat 2025 een mastjaar is? Deze term komt oorspronkelijk uit de bosbouw en houdt in dat in dat jaar bepaalde bomen, m.n. eiken en beuken, opvallend meer vruchten produceren dan andere jaren. Dat gebeurt niet ieder jaar omdat het de bomen veel energie kost, maar zo eens in de 4-9 jaar. Het woord 'mast' is oud-Nederlands voor varkensvoer. Varkens werden vroeger in zo'n mastjaar het bos ingestuurd om zich tegoed te doen aan de overvloedige notenoogst. Of kwam het door de zachte winter of door het droge voorjaar? Geen idee, maar het was elke keer weer een verrassing als ik op de tuin aankwam. Of het nou de lange paarse peulen van de sperzieboon Purple Queen waren of de perenboom, met takken vol peren die bijna de grond raakten. De peulen van de Trompetboom die wel 2x langer leken dan ze in andere jaren waren of de laurierstruik die in 1 seizoen meer was gegroeid dan in de afgelopen jaren. Elk bezoek aan de tuin viel er weer iets anders op.
Dit jaar heb ik weer eens geprobeerd e.e.a. voor te zaaien. Dus thuis in een potje en niet direct buiten in de volle grond. Ik vind zaaien niet leuk, maar in potjes vind ik het minder vervelend dan in de volle grond. En zowaar is een deel van de voorgezaaide plantjes door de beestjes en het weer met rust gelaten. Zo had ik maanden later 1 of 2 venkelknollen, wat choggiabieten, enkele courgetteplanten, koolrabi’s en nog een enkele groenteplant staan. De broccoli is wederom in gebreke gebleven, ik denk dat ik dat maar opgeef. Eerst me maar wat meer verdiepen in de redenen waarom het elke keer mislukt en, nog belangrijker, wat ik daartegen kan doen.
Het makkelijkst zaaien zijn peulvruchten en vruchtgewassen zoals courgette en pompoen. Die hebben grote zaden. Dat vind ik prettiger dan die minuscule flinterdunne zaadjes van bijvoorbeeld diverse slasoorten.
tuinboon
snijbiet
Als de plantjes opgekomen zijn en er stevig genoeg uitzien om naar buiten te gaan, gaan ze mee naar de tuin. Daar worden ze voorzichtig uit de potjes gehaald en in de volle grond gezet. Zoals hier de tuinbonen. Wat later in het jaar is er van sommige gewassen zaad te winnen, zoals deze van de snijbiet. Als je die laat doorschieten ontstaan er lange stengels met daaraan zaadbolletjes. Als je die laat drogen kun je die het volgende jaar weer zaaien voor een nieuwe oogst.
Maar behalve voorzaaien, is er ook nog e.e.a. ter plekke gezaaid. Risicospreiding. De bonen zaaide ik dit keer rond zelf gefabriceerde tipi’s en andere bouwwerkjes. Dat ziet er aan het begin nog heel overzichtelijk uit. Maar als alle planten wat groter worden, is het al snel een wirwar van twijgen die zich aan elkaar vastgrijpen tijdens het groter groeien. Vliesdoek en coronaschermen die ik op mijn werk uit de container had gevist deden dienst als barrière tegen eenden, insecten, vogels en slakken.
Het o zo makkelijke snijbiet werd ook weer gezaaid. Zaadbolletjes die goed in de hand liggen, snel kiemend, het komt altijd op en is tot ver in het jaar te oogsten. Snijbiet, ook wel warmoes genoemd, is een bladgroente met stevige stengels en grote bladeren. Qua smaak lijkt ie op spinazie, maar toch proef je goed het verschil. Het blad is donkergroen, maar de stengels variëren in kleur: groen, rood, wit, oranje en geel.
En even zo betrouwbaar zijn de aardappels gebleken. Die komen ook elke keer weer op en je hoeft er tussendoor niets aan te doen. Ze zijn makkelijk herkenbaar dus het onkruid pluk je er zo tussenuit en het blad laat vanzelf zien wanneer de aardappels de grond uit kunnen: de bladeren worden geel en sterven af. En dan is het weer grabbelen en graaien.
In de zomer werd ik geïnterviewd door redactieleden van de AVVN Samen Natuurlijk Tuinieren voor een artikel in de herfstuitgave van de Tuinliefhebber, hun tijdschrift. Het interview is hier te lezen: https://vakbladen.elba-rec.nl/viewer/381#flipbok_example/21/
Trompetboom
Op de foto in het tijdschrift heeft de Trompetboom (Catalpa) een centrale plek en ook in het artikel wordt de boom genoemd. Hij stond er al toen ik de tuin overnam en van een tuinbuurman begreep ik dat de vreemde vorm is ontstaan doordat het hart er ooit bij een storm is uitgerukt.
De naam Catalpa is afgeleid van het woord 'catawba' uit het Cherokees. De Cherokee, een bevolkingsgroep van inheemse Amerikanen, gebruikten delen van deze boom als geneesmiddel. De Nederlandse naam, Trompetboom, dankt zijn naam aan de vorm van de bloem: als je die van dichtbij bekijkt, zou deze qua vorm op een trompet lijken.
De boom krijgt vrij laat in het seizoen, rond mei/juni, haar bladeren: groot en frisgroen maar verliest deze ook weer als eerste. Daarom wordt de boom ook wel eens de ambtenarenboom genoemd: komt laat, gaat vroeg. Maar daar distantieer ik mij natuurlijk geheel van.
In augustus verschijnen de witte bloemen met de bontgekleurde harten. Als die uitgebloeid zijn komen er lange peulen aan de boom te hangen met hele scherpe punten. Menig keer knipte ik weer nijdig een peul weg als ik venijnig in mijn hoofd was geprikt. Ik begrijp nu waarom ik nog meer zo graag onder deze schaduwgevende boom zit. Ik lees dat de bloemen een bijzondere eigenschap hebben: ze houden muggen en vliegen op afstand.
Uit de keuken
Een goede vriendin van mij vindt het leuk om VillaNora te steunen en gelukkig houdt ze ook van de jammetjes en courgettecake. Om de zoveel tijd koopt ze weer enthousiast een courgettecake, waar ze samen met haar man lang van geniet. Toen ze deze zomer op vakantie gingen, met een courgette- én een citroenmaanzaadcake die ik ook had gemaakt, kreeg ik elke dag een foto waarop ze weer ergens onderweg een plakje van de ene of andere cake stonden te eten.
Ook de citroenmaanzaadcake is door hun ballotage en mag op de website. Of het nou Ottolenghi, Miljuschka Witzenhausen of Rutger van den Broek is, ooit winnaar van Heel Holland Bakt, allemaal hebben ze deze cake in welke vorm dan ook in één van hun kookboeken staan. Citroen en maanzaad vormen een goede combinatie, het friszurige van de citroen met de knapperige textuur en milde nootachtige smaak van het maanzaad. En het kleurt ook leuk, de zwarte stipjes in de gele cake.
Van bijna al het fruit dat dit jaar uit de tuin kwam, is weer jam gemaakt. Van de blauwe bes, kruisbes, aardbei, braam, rabarber, zwarte bes en rode bes. De aardbei komt dit keer niet uit eigen tuin. Bij een boer heb ik een lading aardbeien, die niet voor de verkoop geschikt waren omdat ze er niet mooi genoeg uitzagen, goedkoop op de kop kunnen tikken. En dan zijn er aan het eind van het seizoen nog stoofperen, peren, appels en druiven.
blauwe bes
kruisbes
aardbei
braam
rabarber
rode bes
zwarte bes
stoofperen, peren, appels en druiven
De stoofperenboom hing dit jaar ook vol met stoofperen. Vanaf de tuinkant viel dat nog mee, maar als je over de sloot keek, dan zag je pas hoeveel peren erin hingen. Sabine is in het bootje van de buurman geklommen en plukte vanaf het water, ik plukte vanaf de kant.
Goede doel jamverkoop
De jam gaat natuurlijk ook dit jaar weer verkocht worden. Mijn collega's zijn grote afnemers, maar de jam wordt inmiddels ook gekocht door familie en vrienden. Ook dit keer heb ik weer een goed doel gevonden waar een deel van de opbrengst naar toe gaat, te weten Stichting PhySCI. Een collega van mij gaat eind van dit jaar 2 weken naar Bangladesh om daar de ergotherapie op te zetten, scholing te geven en kinderen te zien.
De stichting PhySCI zet zich in – zo valt op de site te lezen – ‘voor het bevorderen van hulp en therapie aan de allerarmste kinderen in Bangladesh, die vanwege een lichamelijke en meervoudige handicap geen toekomstperspectief hebben. Voor de meeste van deze kinderen betekent dit een eerste kans op aandacht, zorg, therapie en onderwijs.
In Bangladesh is Association for the Disabled Development (ADD) onze lokale samenwerkingspartner. Samen bereiken we mooie resultaten. Wat in 2011 in de grote stad Mymensingh in Bangladesh als een pilot begon met 18 kinderen, is uitgegroeid tot vier mooie dagcentra voor kwetsbare en kansarme kinderen met een lichamelijke of meervoudige beperking die voorheen in een sociaal isolement leefden. In de dagcentra krijgen de kinderen en hun ouders aandacht, respect, zorg en hulp, onderwijs, therapie, hulpmiddelen en medicatie. Stichting PhySCI en de lokale partners bereiken nu 450 kinderen en hun gezinnen’. Voor meer informatie over hun projecten physci.nl – De Stichting PhySCI helpt
Van de naald
Er komt op dit moment nog niet zoveel van de naald. Slechts enkele toeren van een nieuw dekentje staan op de pennen. Maar wel leuk om van 2 kanten te horen hoe duurzaam en multifunctioneel de al eerder gebreide dekentjes zijn.
Op deze foto zien we de 5-jarige dochter van een collega van mij, die nog steeds in bed slaapt met de deken die ik gegeven heb toen ze was geboren. Mijn collega schreef: “Even in de was stelt ze al niet op prijs. Gaat al ruim 5 jaar mee. Het geeft haar een gevoel van veiligheid. Die gaat echt nooit weg. Als ze ooit op zichzelf gaat neemt ze 'm denk ik mee”.
En recent kreeg ik een foto toegestuurd van een oud-collega van mij. Met het bericht "Er ligt een lief jongetje onder je dekentje", meldde ze dat kindje nummer vier was geboren en …… die lag onder hetzelfde dekentje waar de andere 3 ook onder hadden gelegen. Hoe bijzonder is dat?
Op het papier
Dit keer heb ik weer eens gekozen voor een bakboek, en wel het Brits Bakboek van Regula Ysewijn. Zij is een Vlaams culinair auteur en fotograaf en jurylid van de Bake Off Vlaanderen. Ze is geïnteresseerd in historische recepten, doet daar veel onderzoek naar en heeft een fascinatie voor Groot-Brittannië. In dit boek heeft ze 100 Britse recepten verzameld voor zoete en hartige baksels, met klinkende namen zoals Lemon Drizzle, Devonshire splits, Maids of honour en Derby picknick pie with eggs. Alle recepten worden geflankeerd door een aantrekkelijke foto en vaak wordt er ook nog iets bij verteld over de oorsprong of de naam van het recept. En tussen de recepten door staan er in het boek ook nog foto’s van typische Britse landschappen en dorpsgezichten. Een heerlijk boek om in te kijken en om recepten uit te kiezen om te bakken.
Met de kwast
Het liefst had ik natuurlijk al minstens 2 kastjes opgeknapt en verkocht. Maar er zijn altijd weer andere zaken met meer prioriteit. Ik heb tenminste een start gemaakt, dat is al heel wat. Ik heb mezelf een verfafbrander cadeau gedaan, waar ik erg blij mee ben. Zo gaat het verwijderen van oude verflagen een stuk gemakkelijker. Ik ben nu – hè hè – eindelijk begonnen aan het afbranden van de verflagen van het oude kastje van een vriendin. Nadat daar de afgelopen maanden allerlei andere spullen op hebben gelegen en gestaan die even een plekje moesten hebben, is het kastje nu weer vrij om mee verder te gaan.
Aanmelden nieuwsbrief
Heb je je nog niet aangemeld voor de nieuwsbrieven van VillaNora? Doe dit dan hieronder: